به گزارش آسمان بردسیر، خیلی ها نمی دانند بازی قلعه قوس چیست اما اینجا در استان کرمان خیلی از روستاییان وعشایر آن را می شناسند وجزئی از خاطرات شیرین کودکی وحتی بزرگسالی شان است، هرکدام با روش محلی خودشان آن را قله بازی، قلعه قوس، قله  می نامند.

بازی در منطقه قنات ملک  وروستای هونی به گونه دیگری است نوع حرکت در زمین شاید تحت تاثیر از خوی مبارزه طلبی برخی ازدوستداران آن به نوعی مشق جنگی تبدیل شده است.

قنات ملک همان جا که تمام کودکی‌های سردار بین المللی مقاومت را درکوه و دشتهایش در حافظه تاریخی دارد، بچه‌های عشایر بین تمام سختی‌های روزگارشان گاه گاه درکنار پدروحتی پدر بزرگ‌ها سرگرم بازی‌های محلی می‌شدند بازی‌هایی که اگر چه هفتگی یا ماهانه یا حتی مناسبتی( شب های جشن تولد نوزاد جدید) انجام می شد، اما چون زنجیری مهر وعطوفت‌ها را زیاد می کرد وارتباطات را متصل نگه می‌داشت.

خانواده های روستایی وعشایری که زمستان‌ها اوقات فراغت شان بیشتر می‌شد فرصتی بود تا بزرگتر‌ها در قالب بازی‌های بومی وسرگرم کننده به کوچکتر‌ها فنون نبرد ومبارزه  را آموزش دهند، کسی چه می‌دانست روزگاری دفاع هشت ساله وشاید دفاع جهانی برای یکی از پسران شجاع عشایرپیش بیاید.

زمین بازی قلعه نام دارد و دفاع از آن وظیفه سربازان دوازده گانه است، نحوه چیدمان سرباز‌ها را قوس تعیین می‌کنند که متشکل از ۴ چوب تراشیده شده شبیه به هم است که حکم همان تاس را در بازی‌های فکری دارد.

گاهی زمین بازی از گل ساخته می‌شد و خشک شده وموقع دورهمی‌های خانوادگی افراد را دورخود جمع می‌کرد، این روزها، اما برای سهولت جابجایی زمین بازی آن را از تخته چوبی می‌سازند و سربازان را از تیرک های چوب‌ عمودی که وظیفه شان ایستادگی در برابر دشمن فرضی است.

عشایر هونی طراحان اصلی بازی قلعه قوس

امان الله سلیمانی مردی عشایری است از تیره عشایرهونی همان‌هایی که سردار بزرگ اسلام حاج قاسم قهرمان را در میان خود پرورش دادند، مهربان است و سنی از او گذشته است یادی از گذشته می‌کند.

به زبان محلی می‌گوید” بازی قله قوس آره یادم هست تا همین ۱۰ سال قبل با حاج قاسم وقت‌هایی که به قنات ملک می‌آمد بازی می‌کردیم”

سوال می‌کنم بازی مختص بچه هامگر نیست خنده ای می کند و می گوید ” نه بازی را پدربزرگ‌ها وپسران ونوه‌ها می‌توانند باهم انجام دهند اتفاقا مزه اش در همین تنوع سنی است”

از او می‌پرسم درباره قلعه قوس و او خیلی ساده می‌گوید: ۱۲ تا مرد داریم وتاکید می‌کند ۱۲ تا مرد! که قرار است در زمین به مصاف دشمن بروند، قوس اگر ۴ تا یکدست بیاید بیشترین حرکت مرد یا همان سرباز در زمین بازی انجام می‌شود اگر یکی بالا و سه عدد پایین باشند حرکت فرق می‌کند وتعداد حرکت‌ها کمتر است.

تعداد بازیکن یا سرباز نیز دراین بازی متغیر است می‌توان دو تیم یک تا ۵ نفره داشت که ترجیحا تیم‌های سه نفره بهترین وضعیت بازی هستند چرا که در بازی نیاز به همفکری داریم.

این‌ها را امرالله سلیمانی می‌گوید وادامه می‌دهد: از بچگی در بین عشایر این بازی رسم بود هنوز هم زمستان‌ها که اعضای خانواده بیشتر کنار هم هستند این بازی را انجام می‌دهند، قدیم تر‌ها در میدان ده هونی که نزدیک قنات ملک است دور هم نشسته وبازی می‌کردیم.

البته حالا قلعه یا زمین بازی را هر خانواده ای با وسایل دم دستی و راحت برای خود درست کرده است و مدل دایره ومستطیل اشکالی هستند که به عنوان زمین بازی استفاده می شود.

بازی که دل سردار بین المللی مقاومت را به زادگاهش وصل می کرد

اشک در چشمانش جمع می‌شودوقتی یادش می‌آید گهگاهی هم با حاج قاسم همبازی بوده، می‌گوید: قلعه قوسی ساخته بودم چوبی و جالب بود یک بار که حدود ۱۰ سال قبل حاج قاسم به ده آمده بود و باهم بازی کردیم گفت قلعه قوس قشنگی ساختی و آن را از من خواست تا با خود به تهران ببرد ومن هم از خدا خواسته هدیه کردم.

پیش خود فکر می کنم شاید این بازی در لحظات سخت دلتنگی برای زادگاه سردار دلها را کمی آرام می کرده است وشاید هم به همرزمانش درخیلی نقاط دنیا آنچه او را از یک روستایی ساده تبدیل به یک رزمنده غیور کرد آموزش می داد کسی چه می داند؟

“یکی از رسوم‌های قدیم‌تر‌ها در هنگام تولد فرزند برگزاری چند شب دورهمی تحت نام شب نشینی بود که به یک شب ششم بنام شب شیشه ختم می‌شد یکی از زمان‌هایی که این بازی را به شکل جدی دنبال می‌کردیم همین ایام خوش بود.”

امرالله سلیمانی با اشاره به این موضوع ادامه می‌دهد: قوس بازی شامل ۴ چوب تراشیده شده یک دست ویک شکل است که نحوه حرکت سرباز یا همان مردان رزم را در زمین مشخص می‌کند.

پیش خودم تصور می‌کنم لابد تاس همان قوس است که با توضیحات آقای سلیمانی متوجه می‌شوم کاملا اشتباه است وقوس که حکم تاس را در بازی دارد ۴ چوب  تراشیده یک شکل است وچیدمان بازی را تعیین می‌کند.

از بازی تصویر وعکس می‌خواهم آقای سلیمانی شماره یکی از جوانتر‌های عشیره سلیمانی‌ها را به من می‌دهد تا با وی ارتباط بگیرم.

قوس ۴ چوب کوچک یکدست است که حکم تاس را در بازی دارد

اسدالله سلیمانی کارگر ۳۲ ساله یکی ازکارخانه‌های اطراف بافت است با خوشحالی از اینکه بازی بومی شان محبوب سردار دل‌ها بوده اطلاعات بیشتر وچند عکس برایم می‌فرستد.

خودش وخانواده نیز هنوز این بازی را انجام می‌دهند، حرف جالبی می‌زند می‌گوید در این بازی هرچه نفرات تیم‌ها بیشتر باشد بازی زودتر تمام می‌شود و وقتی تیم‌ها تک نفره باشند گاهی نیم ساعت تایک ساعت برای بازی وقت می برد والبته بازی تماشاگران خودش را هم دارد.

با اشاره به اینکه مدل بازی در رابر با مناطق بافت یا جیرفت متفاوت است می‌گوید: دوستانم وقتی مدل بازی خودشان راتعریف می کنند متوجه شدم در منطقه بافت مدل حرکت مهره (سرباز) با بازی ما در قنات ملک ورابر فرق دارد.

درباره قلعه متوجه شدم که زمین بازی است، اما متوجه معرفی قوس نمی‌شوم می‌گوید ما چهارتکه چوب کوچک مثلا ده تا ۲۰ سانتی که عمدتا چوب درخت غیرمیوه (درخت بید) را بریده و یک طرف آن را برش می‌دهیم که سفید‌تر ازپوسته آن است وبه این ۴ چوب قوس می‌گوییم و بعد از پرتاب این قوس بازی شروع می‌شود وقوس ۵ حالت حرکت اولیه سرباز درزمین را تعیین می‌کند.

درباره توضیحات بازی فکر می‌کنم، وقتی مرد‌های میانسال و جوان وکودک به این بازی علاقه دارند پس باید جالب باشد، و از آن جالب‌تر است که اغلب قنات ملکی‌ها از علاقه حاج قاسم به این بازی والبته تبحر وی درآن و اینکه این بازی نوعی مشقی جنگ است خبر دارند ویا در چند سال گذشته با وی همبازی بوده اند حتی در سن میانسالی درست زمان‌هایی که حاج قاسم فرمانده سپاه قدس بود وبرای دیدن روستای پدری اش راهی قنات ملک و هونی (روستای محل تولد حاج قاسم) می‌شده است.

ثبت ملی قلعه قوس (بازی محبوب سردار دلها)

خبر ثبت ملی بازی ساده روستا‌های اطراف قنات ملک برای خیلی از مردم عجیب است.

آن‌هایی که بازی‌های محلی وبومی را دنبال می‌کنند برایشان جالب است که این بازی ثبت ملی شده است.

با نژاد فصیحی که زمانی رئیس هیات ورزش‌های بومی و روستایی استان کرمان بود تماس می‌گیرم او حالا دبیرکل فدراسیون ورزش‌های روستایی وعشایری است.

فرهاد نژاد فصیحی دبیرکل فدارسیون ورزش‌های روستایی و عشایری کشور در گفتگویی گفت: بعد از ثبت ملی بازی قلعه قوس که بازی محبوب سردار سلیمانی بود برنامه جدی برای برگزاری مسابقات ملی و استانی و سپس در کشور‌های جبهه مقاومت داریم.

او افزود: برنامه آموزش این بازی به شکل جدی آغاز شده است چرا که این بازی در اغلب روستا‌های استان در شهرستان‌هایی مانند رابر، بافت و جیرفت انجام می‌شده است.

او با اشاره به تصویربرداری وصحبت با افراد میانسال برای جمع آوری مستندات این بازی اظهار داشت: در هفته‌های گذشته بین بزرگتر‌هایی که این بازی را انجام می‌دادند حضور یافته و مستنداتی از نحوه بازی جمع آوری شده است.

نژاد فصیحی بیان کرد: یکشنبه گذشته بازی قلعه قوس ثبت ملی شد و قصد داریم برای این بازی بومی پیگیر برگزاری مسابقات محلی، استانی و کشوری باشیم.

او تصریح کرد: آقای امیری خراسانی که سابقا مدیرکل ورزش و جوانان استان کرمان و اکنون رئیس فدراسیون ورزش‌های روستایی و عشایری هستند پیگیری جدی می کنند تا این بازی سریع‌تر به عرصه بین المللی وارد شود.

کشورهای جبهه مقاومت هم با قلعه قوس آشنا می شوند

او از برگزاری مسابقات قلعه قوس حتی در کشور‌های جبهه مقاومت خبر داد وگفت: آموزش‌ها دربرخی استان‌ها آغاز شده و به زودی به کشور‌های حوزه مقاومت نیز این بازی صادر وآموزش داده می‌شود.

دبیرکل فدراسیون ورزش‌های روستایی و عشایری از تهیه کلیپ‌هایی به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی درباره بازی محبوب سردار سلیمانی خبر می‌دهد.

او ادامه داد: اپلیکیشن بازی نیز ساخته شده وبه زودی برای کشور‌های یاد شده ارسال می‌شود.

او درباره مدل بازی می‌گوید: بازی قلعه قوس در واقع نوعی مشق جنگ است صفحه بازی قلعه نام دارد وشما وظیفه دارید با ۱۲ سرباز از قلعه خودتان دفاع کنید.

نژاد فصیحی تصریح کرد: خوشبختانه در بهمن ماه سال قبل جشنواره‌ای در رابر برگزارشد وپیشکسوتان این بازی در منطقه شناسایی وبازی کردند و فیلم و عکس گرفته شده است تا در رشد تجربیات ما برای بازی موثر باشد.

کمی درباره کودکی‌ها و خاطره کمرنگی از بازی قلعه قوس بین همسایه‌ها و مرد‌های فامیل یادم می‌آید، اما خاطره‌ای کمرنگ که می‌دانم به سبب حذف این بازی از دورهمی‌های خانوادگی و جایگزینی آن با بازی‌هایی مثل شطرنج یا حتی منچ بازی باشد.

شاید وقتی سردار سلیمانی در روز‌های کودکی با این بازی آشنا شد در ذهنش آنچه در زمین بازی رخ می‌داد را پر و بال می‌داد و مشق جنگ را خوب حفظ می‌کرد تا در آینده در ۸ سال دفاع مقدس یک فرمانده جنگی شود و بعد‌ها آوازه جنگ هایش جهانی شود به گونه‌ای که کشور‌های زیادی را درگیرخود کند وحتی بعد از مرگش نیز درحال درس دادن به مردمی باشد که مقاومت را بهترین راه زندگی در این دنیای پر از چالش و مبارزه می‌دانند

بازی قلعه قوس یک بازی ساده روستایی است، اما در عین سادگی گاهی دقایق زیادی شما را مجذوب خود می‌کند و کسی که در این میان باهوش‌تر است برنده بازی است.

امید زیادی می‌رود با ثبت ملی این بازی و رشد سریع آموزش‌ها به زودی از طریق همین بازی بتوانیم فرزندان ایران را با بازی‌های بومی و اصیل مان آشنا وبه آن‌ها درس زندگی بدهیم حتی با همین بازی‌های به ظاهر ساده، اما در واقع پر از نکته‌های طلایی.

انتهای پیام/ مرضیه السادات حسینی راد.باشگاه خبرنگاران جوان