طبق اطلاعات منتشرشده در رابطه با تجزیه‌وتحلیل متون گزارش‌های درآمدی منتشرشده در هفته گذشته، «سوندار پیچای»، مدیرعامل آلفابت، کلمه AI (مخفف عبارت artificial intelligence به معنی هوش مصنوعی) را ۶۶ مرتبه، «ساتیلا نادلا»، مدیرعامل مایکروسافت و مدیران اجرایی او، این کلمه را ۴۷ مرتبه و «مارک زاکربرگ»، مدیرعامل متا و اعضای مدیریتی این شرکت آن را ۴۷ مرتبه در گزارش‌ها تکرار کرده‌اند.
اما اپل به‌ندرت در مورد هوش مصنوعی صحبت می‌کند و نباید انتظار داشته باشیم در گزارش مالی جدید این شرکت که در تاریخ پنجشنبه ۳ اوت مصادف با ۱۲ مردادماه منتشر خواهد شد، اطلاعات زیادی در مورد این فناوری ببینیم یا بشنویم.
رویکرد محتاطانه کوپرتونیشن‌ها در مورد AI، با رویکرد رقبای خود که در رابطه با این فناوری بسیار هیجان‌زده هستند و در هر فرصتی سطح انتظارات از آن را افزایش می‌دهند، کاملاً در تضاد است.
در تماس تلفنی با اپل در ماه مه در مورد گزارش درآمد شرکت، «تیم کوک»، مدیرعامل اپل، تنها دو بار کلمه AI را تکرار کرد و این دو بار هم آن را تنها در پاسخ به یک سؤال به زبان آورد. این کلمه در طول رویداد WWDC 2023 اپل حتی یک بار هم بیان نشد؛ البته شرکت چند ویژگی مبتنی بر هوش مصنوعی را معرفی کرد.
مدیران اجرایی اپل به‌جای AI عبارت «machine learning» (به معنی یادگیری ماشینی) را تکرار می‌کنند که در میان متخصصان حوزه هوش مصنوعی و افراد جامعه علمی این حوزه، در مقایسه با AI پرطرفدارتر است. همچنین اپل ترجیح می‌دهد در مورد قابلیت‌های نرم‌افزار هوش مصنوعی برای کاربران خود مثل مرتب‌سازی عکس‌های آن‌ها، کمک به بهبود توانایی تایپ یا تکمیل خودکار فیلدهای فایل‌های PDF صحبت کند و به خود این فناوری که ایجاد تمام ویژگی‌های مذکور و بسیاری از ویژگی‌های دیگر را امکان‌پذیر کرده است، اشاره نمی‌کند.
اپل به‌جای اینکه به AI به‌عنوان یک ابزار متحول‌کننده آینده رایانش نگاه کند، آن را عنصری زیربنایی می‌بیند و همین رویکرد روشی را ارائه می‌دهد که اپل با بهره‌مندی از آن می‌تواند هوش مصنوعی را به مشتریان خود عرضه کند. هوش مصنوعی اپل در پشت‌پرده کار می‌کند و کوپرترنشین‌ها برای توضیح نحوه کار آن مانند سایر شرکت‌ها عمل نمی‌کنند؛ زیرا نیازی به این کار نمی‌بینند.
مسابقه مایکروسافت، گوگل و متا با تمام شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی
این سه غول فناوری با هر شرکتی که درحال انجام پروژه‌ای در حوزه AI است، رقابت می‌کنند؛ حتی اگر آینده آن پروژه مبهم باشد.
با نگاهی دقیق‌تر به اظهارات مدیرعاملان این شرکت‌های بزرگ در گزارش‌های مالی اخیر خود متوجه می‌شویم آن‌ها مشتاقند روی فناوری‌های مرتبط با هوش مصنوعی مثل ابزارهای توسعه و سرویس‌های ابری مبتنی بر این فناوری که برای ارتقای محصولات نهایی موردنیاز هستند، سرمایه‌گذاری کنند؛ اما هنوز مشخص نیست AI چگونه می‌تواند محصولات مهم آن‌ها را تغییر دهد و بهره‌مندی از آن چه زمانی منجر به شروع روند افزایش درآمد شرکت‌ها می‌شود.
مثلاً گوگل برنامه‌هایش را برای تغییر ساختار موتور جستجوی خود با استفاده از یک مدل هوش مصنوعی تحت عنوان «تجربه مولد جستجو» (Search Generative Experience) اعلام کرده است. بزرگ‌ترین ابتکار مایکروسافت اشتراک ماهیانه ۳۰ دلاری ابزاری به نام «کوپایلت» (Copilot) است که متن یا کد ایجادشده توسط چت‌بات هوش مصنوعی ChatGPT را با اپلیکیشن‌های ورد، پاورپوینت و سایر اپلیکیشن‌ها ادغام می‌کند. جدیدترین سرمایه‌گذاری متا در حوزه AI نیز مدل زبانی بزرگ آن تحت عنوان LLaMA است که توانایی پشتیبانی از نوع جدیدی از چت‌بات‌های شبکه اجتماعی و همچنین تولید خودکار تبلیغات آنلاین را دارد.
هنوز هم بخش زیادی از درآمد اپل از گوشی‌های آیفون تأمین می‌شود و در سه‌ماهه دوم سال مالی این شرکت، ۵۱.۳ میلیارد دلار درآمد از ۹۴.۸۴ میلیارد دلار درآمد آن، مربوط به همین بخش بوده است. در چنین شرایطی، چرا این غول فناوری سیلیکون باید به‌دنبال بهره‌مندی گسترده از AI باشد؟
علاوه‌براین، شرکت‌های فناوری دارای سرمایه عظیم در گزارش مالی اخیر خود تلویحاً به سرمایه‌گذاران فهمانده‌اند که پیاده‌سازی هوش مصنوعی در محصولات آن‌ها فرایندی زمان‌بر است.
در مورد مایکروسافت باید بگوییم نادلا در گزارش مالی شرکت خود بر انتظارات سرمایه‌گذاران در مورد کوپایلت خط بطلان کشید و تلویحاً به آن‌ها فهماند که رشد این ابزار زمان می‌طلبد. «امی هود»، مدیر ارشد مالی مایکروسافت هم اذعان کرد که این ابزار به‌صورت تدریجی عرضه خواهد شد.
سرمایه‌گذاران تازه سال آینده می‌توانند بفهمند اشتراک کوپایلت چه تأثیری روی درآمد مایکروسافت داشته است. نادلا در مورد موضوع گفت ما در نیمه دوم سال مالی آینده شروع به دریافت سیگنال‌های واقعی کسب درآمد از این ابزار خواهیم کرد.
سوندار پیچای و تعداد دیگری از مسئولان گوگل مدعی هستند که مدل‌های هوش مصنوعی مولد متن شرکت، باعث تقویت عملکرد موتور جستجوی آن خواهند شد و حتی می‌توانند به سؤالاتی پاسخ دهند که موتور جستجوی معمولی قادر به پاسخگویی به آن‌ها نیست. پیچای از نقطه‌نظر تجاری اذعان کرده است که AI مولد شرکت برای ایجاد و ارائه تبلیغات، می‌تواند درآمد بخش کنونی تبلیغات را به‌گونه‌ای باورنکردنی افزایش دهد. علاوه‌براین، فرصت‌هایی برای ارائه انواع جدید تبلیغات همراه با نتایج جستجوی مبتنی بر هوش مصنوعی نیز وجود دارد.
پیچای می‌گوید فناوری ایجاد نتایج جستجو با بهره‌مندی از هوش مصنوعی مولد هنوز در ابتدای راه قرار دارد. زمانی که در کنفرانسی مطبوعاتی از پیچای پرسیده شد SGE چگونه می‌تواند باعث افزایش استفاده از موتور جستجو شود، او در پاسخ گفت شرکت درحال بررسی این موضوع است:
«فکر می‌کنم بی‌شک در جهت کاملاً درستی درحال حرکت به‌سمت جلو هستیم و چنین پیشرفتی در استانداردها و بازخوردهایی که از کاربران می‌گیریم، مشخص است.»
مارک زاکربرگ قبلاً علاقه‌اش را به هوش مصنوعی و کاربردهای آن در حوزه واقعیت مجازی، نمایش تبلیغات هدفمند و پیشنهاد محتوای ارائه‌شده توسط آن دسته از حساب‌های کاربری که کاربران آن‌ها را دنبال نمی‌کنند، نشان داده است.
او به‌طور ویژه‌ای به طرحی مفهومی که آن را «عوامل هوش مصنوعی» (AI agents) نامیده، خوش‌بین است. در این طرح، نرم‌افزاری می‌تواند به‌صورت خودکار و بدون دخالت انسان به مشتریان تجاری پیام دهد یا به‌عنوان مربی عمل کند یا دستیار شخصی باشد؛ البته زاکربرگ قبول دارد که هنوز نمی‌داند چه تعدادی از کاربران از ویژگی‌های هوش مصنوعی استفاده می‌کنند. او در مورد این موضوع این‌چنین گفته است:
«واقعیت این است که نمی‌دانیم سرعت گسترش این ویژگی‌ها در آینده چقدر خواهد بود.»
او گفته است که مسئولان متا درحال بحث با یکدیگر در مورد میزان سرمایه‌گذاری لازم روی سرورها برای بهره‌مندی از AI هستند.
اوج چرخه هیاهوی گارتنر هوش مصنوعی
فرایند کُند درآمدزایی محصولات مبتنی بر هوش مصنوعی ارائه‌شده از سوی شرکت‌های بزرگ فناوری اهمیت دارد؛ زیرا بسیاری از افراد فعال در این حوزه معتقدند فناوری‌های بنیادین فرایند دشوار «اوج انتظارات متورم» در مدل چرخه هیاهوی گارتنر را پشت سر می‌‌گذارند.
براساس مدل چرخه هیاهوی گارتنر، یک فناوری جدید زمانی که معرفی می‌شود، توجه و سرمایه زیادی را به خود جلب می‌کند و به مرحله‌ای تحت عنوان اوج انتظارات متورم یا Peak of Inflated Expectations می‌رسد که در آن شوق استفاده از فناوری بسیار زیاد افزایش می‌یابد و سطح انتظارات از آن از یک میزان غیرواقع‌گرایانه هم فراتر می‌رود؛ اما هنگامی سرعت روند گسترش به‌کارگیری فناوری جدید از آنچه در ابتدا انتظار می‌‌رفته است، کمتر می‌شود، فناوری جدید به مرحله شیب سرخوردگی یا Trough of Disillusionment ورود پیدا می‌کند. در این مرحله ناامیدی مردم از فناوری منجر به کاهش توجه و سپس بی‌توجهی به آن، شکست‌خوردن تجربه استفاده از آن و درنهایت حذف سرمایه‌گذاری روی آن می‌شود؛ اما در گام بعدی به‌صورت محدود آزمایش و استفاده می‌شود و درنهایت به بلوغ نهایی می‌رسد و به‌صورت گسترده به‌کار گرفته می‌شود.
درحال‌حاضر افراد و شرکت‌ها که ابزار و بسترهای لازم برای کسب درآمد از هوش مصنوعی را فراهم می‌کنند و همچنین افرادی که به‌دنبال جذب سرمایه در این حیطه هستند، از شکوفایی گسترده این فناوری نفع می‌برند؛ مثلاً سهام انویدیا در سال ۲۰۲۳ تاکنون ۲۲۰ درصد رشد داشته است؛ زیرا سرمایه‌گذاران فهمیده‌اند استفاده از هوش مصنوعی نیازمند کارت گرافیک‌های این شرکت است. سرمایه‌گذاری‌های ریسک‌پذیر در استارتاپ‌های هوش مصنوعی نیز بسیار افزایش یافته و بسیاری از سرمایه‌ها درحال سرازیرشدن به‌سمت انویدیا برای افزایش ظرفیت ساخت کامپیوتر و همچنین به‌سمت تأمین‌کنندگان سرویس‌های ابری برای امکان‌پذیرکردن دسترسی به مدل‌های هوش مصنوعی است.
اما اگر به کاربردهای عمومی روزانه AI پی نبریم، بسیاری از شرکت‌های فعال در این حوزه دوباره وارد مرحله شیب سرخوردگی می‌شوند. برخی از پژوهشگران تازه درحال متوجه‌شدن این موضوع هستند که فرصت سرمایه‌گذاری روی محصولات هوش مصنوعی جدید به‌سرعت شکل نخواهد گرفت و ممکن است هزینه‌ها نیز افزایش یابد.
«مارک مورفی»، تحلیلگر شرکت مالی جی‌‌پی مورگان، این هفته در یادداشتی این‌چنین نوشت:
«ما به سرمایه‌گذاران هشدار داده‌ایم که روند حرکت از نقطه ارائه تقاضا برای استفاده از یک فناوری جدید، به‌سمت استفاده گسترده و کسب درآمد قابل‌توجه از آن، چند سال طول می‌کشد و چنین روندی یک فرایند آنی نیست.
ما به سرمایه‌گذاران توصیه می‌کنیم تا زمانی که سرمایه‌گذاری روی بخش‌هایی مثل متاورس، ریلز یا Reels (بخشی از اپلیکیشن اینستاگرام برای به‌اشتراک‌گذاری ویدیو و عکس)، تردز یا Threads (اپلیکیشن ارائه‌شده از سوی متا برای رقابت با ایکس یا توییتر سابق)، کوئست (Quest) و هوش مصنوعی مولد، سودآور شود و به‌جای کاهش سود سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها، شاهد بازگشت سرمایه در آن‌ها باشیم، بخش‌های دیگری را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند.»
«لوید والمزلی» (Lloyd Walmsley)، تحلیلگر از شرکت UBS، هفته گذشته در یادداشتی نوشت هوش مصنوعی مولد هنوز به تن گوگل زار می‌زند. او در ادامه نوشته‌های خود این‌چنین نوشت:
«مدیریت خوش‌بینی خود را پیرامون توانایی حل مشکلات مرتبط با موارد استفاده عمیق‌تر و گسترده‌تر SGE ابراز کرده است.»
اپل یک شرکت تولیدکننده محصولات است
با در نظر گرفتن اشتیاق اپل به هوش مصنوعی، مخصوصاً با توجه به برنامه اپل برای ایجاد یک چت‌بات هوش مصنوعی اختصاصی شبیه به ChatGPT، احتمالاً در جریان ارائه گزارش مالی این شرکت سؤالاتی در مورد برنامه‌های آن برای AI نیز پرسیده می‌شود.
اپل ماه ژوئن نرم‌افزار جدید صفحه‌کلید آیفون را معرفی کرد که از همان معماری ترانسفورمر GPT بهره می‌برد؛ بنابراین این شرکت درحال طراحی و ایجاد مدل‌های هوش مصنوعی اختصاصی شایان توجهی برای خود است و فقط از صحبت در مورد محصولاتی که هنوز به بازار عرضه نشده‌اند، خودداری می‌کند تا از ارائه اطلاعات لازم برای پیش‌بینی‌هایی که سرمایه‌گذاران انجام می‌دهند، جلوگیری شود.
بعید است این شرکت در گزارش مالی جدید خود به‌اندازه سایر رقبایش در مورد هوش مصنوعی صحبت کند. همان‌طور که گفتیم، اپل ماه مه گزارش مالی خود را ارائه داد و در آن زمان وقتی خبرنگاران از این شرکت در مورد فناوری هوش مصنوعی پرسیدند، تیم فوراً بحث را به موضوع محصولات شرکت و ویژگی‌های آن‌ها سوق داد.
او در مورد AI این‌چنین گفته است:
«ما به هوش مصنوعی به چشم فناوری بزرگی نگاه می‌کنیم و استفاده از آن را با تفکر عمیق در محصولات خود ادامه خواهیم داد.»
